ประคบเย็นหรือประคบร้อน

นักกีฬาไม่ว่าจะฟุตบอล แบดมินตัน หรือการออกกำลังกายอื่นๆ มักจะประสบอาการบาดเจ็บจากการปะทะ ล้ม หรือบิดตัวอย่างรุนแรง สิ่งหนึ่งที่เรามักจะทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้นคือ การประคบ แต่เรามักสงสัยว่า เราจะประคบเย็นหรือร้อน ตอนไหนดี เรามาทำความเข้าใจง่ายๆ กันครับ

ประคบเย็น

ตีแบด ข้อเท้าพลิก เกิดการบวม เล่นฟุตบอล ปะทะกัน กล้ามเนื้อฉีกขาด ถ้าเกิดการบาดเจ็บเฉียบพลันร่วมกับมีการบวม ซึ่งหมายถึงหลอดเลือดบริเวณนั้นฉีกขาด ควรเลือกใช้ความเย็น เพราะความเย็นจะทำให้เส้นเลือดหดตัว ทำให้เลือดออกน้อยลง ลดบวม และบรรเทาอาการปวดได้ อาจใช้ร่วมกับการพันผ้ายืดเพื่อบีบกดให้เลือดออกน้อยลง

การประคบเย็น ควรทำการประคบทันที หรือเพิ่งมีอาการใหม่ๆ ภายใน 24 ชั่วโมง โดยประคบประมาณ 20-30 นาทีด้วยน้ำแข็ง น้ำเย็น (ควรห่อด้วยผ้าก่อนประคบ) หรือใช้เจลเย็น

ประคบร้อน

การประคบร้อน มักจะใช้หลังจากมีอาการผ่านไปแล้ว 48 ชั่วโมง ให้ประคบครั้งละ 15-20 นาที วันละ 2-3 ครั้ง เพื่อลดอาการปวดและผ่อนคลายกล้ามเนื้อ หรือถ้าเป็นการปวดแบบเป็นๆหายๆ มีอาการมานานหรือเรื้อรัง หรือปวดร่วมกับมีอาการตึงกล้ามเนื้อ ควรใช้ความร้อน เพราะความร้อนจะทำให้หลอดเลือดขยายตัว การไหลเวียนเลือดดีขึ้นจึงลดอาการปวดและตึงกล้ามเนื้อได้

การประคบร้อนมักใช้เจลสำหรับประคบร้อนเย็นแบบสำเร็จรูป หรืออาจใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำร้อน โดยอุณหภูมิที่เหมาะสมไม่ควรเกิน 45 องศาเซลเซียส สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึง คือ ไม่ควรประคบด้วยความร้อนที่มากเกินไป เพราะจะทำให้รู้สึกแสบร้อนบริเวณที่ประคบ ไม่ควรประคบนานหรือถี่เกินไป และต้องไม่ประคบร้อนในบริเวณที่มีบาดแผลเปิดหรือมีเลือดออก เพราะจะยิ่งทำให้มีการอักเสบเพิ่มมากขึ้น

แหล่งอ้างอิง

• มูลนิธิเพื่อการวิจัยและพัฒนาระบบยา. คู่มือตู้ยาโรงเรียนและแนวทางการรักษาโรคที่พบบ่อย.
• เรื่องหน้ารู้ คู่สุขภาพ จาก RAMA Channel